کد مطلب:43077 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:28

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فراز 8و9 خطبه 83 كه در آن امام علي به ستايش خداوندي پردازد چيست؟

«ألْحَمْدُلِلّهِ الَّذي عَلا بِحَوْلِهِ وَدَنا بِطَوْلِهِ»
[سپاس مر خداي را است كه با قدرتش بر تمام هستي و بجريان انداختن آن، بالاتر از همة كائنات و با احسان ربوبياش بهمة اشياء نزديك است]
با قدرتي اعلا فوق هستي، و با احساني ربوبي نزديك همة اجزاي هستي است
تو اي انسان، مخلوق آن خدائي كه قدرتش فوق قدرت تو است و بالاتر از آن است كه جهان هستي با آنهمه نيروها و عظمتهايش توانائي برابري با كمترين نمودي از قدرت او را داشته باشد، مبادا در عالم پندار و خيال خود را بيرون از حيطة قدرت او بداني و با احساس آزادي و اختياري كه در خويشتن ميبيني در صدد عرض وجود در مقابل آن قدرت بر آئي ـ قدرتي كه با يك لحظه ارادهاش، با يك كلمة كُنْ (باش) جهان هستي را بوجود آورده است، لطف و احسان و كرم ربوبي او دربارة كائنات بهمان نزديكي است كه علم و احاطة وجودي او بر همة آن كائنات. حركت يك برگ ناچيز در درخت در موقع تحليل نهائي موجوديّت آن، همان اندازه متّكي به لطف و احسان و كرم او است كه همة هستي. احسان اين حقيقت فقط احتياج به فهم اين مسئله دارد كه جزئي از مادّه كجا و حركت كجا؟ اگر كسي به شناخت مسئلة مزبور توفيق حاصل كند، قطعاً بدانيد كه او تابش فروغ هستي آفرين را بر آن برگ درك كرده است. درست است كه ما وقتي دربارة يك چيز بعنوان جزئي از يك كلّ مينگريم، نميتوانيم آن جزء را نمايشگر كلّ تلقّي كنيم، زيرا جزء هر اندازه هم بزرگ بوده باشد، بالاخره در كلّ و كوچكتر از كلّ است، ولي مسئلة شناخت واقعيّت جزء را نميتوان تابع اصل «كلّ از جزء بزرگتر است» قرار داد، زيرا بر فرض دخالت همة اجزاء كلّ در هر يك از اجزاء كه با همديگر در ارتباط تفاعلي بسر ميبرند، شناخت همة ابعاد يك جزء بدون شناخت كلّ، امكانپذير نيست و بهمين جهت است كه گفته شده است:
«اَلْكُلُّ مُمَثَّلٌ فِي الْجُزْءِ كَما أَنَّ الْجُزْءَ مُمَثَّلٌ فِي الْكُلِّ» [كلّ در جزء نمايان است، چنانكه جزء در كلّ]
بنابراين، همان فروغ الهي كه بر كلّ هستي ميتابد، بر هر جزئي از آن نيز ميتابد. دريافت نزديكي خداوند بوسيلة احسانهاي ربوبيش، آنچنان روشن و بديهي است كه فقط مردم در خود فرو رفته از درك آن ناتوانند. چه آسان است درك نزديكي خدا براي كسيكه از خويشتن بيرون آيد و نياز مطلق خود را به احسان كنندة مطلق دريابد، و چه دشوار است براي كسيكه نتواند از خويشتن فارغ شود و همة عوامل بر طرف كنندة نيازهاي وجودي خود را به توانائي و علم خويشتن مستند بدارد. آري، تا ما انسانها در خود فرو رفتهايم و از نياز مطلق خويشتن اطّلاعي نداريم، هرگز از نعمت ديدار احسان كنندة لطيف خود برخوردار نخواهيم گشت.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 13
آية الله محمدتقي جعفري